Programma 1: Wonen + Leven

We willen voldoende (betaalbare) woningen voor de inwoners van Cranendonck. Daardoor kunnen ze in hun dorp blijven wonen. Dit is mogelijk doordat onze inwoners samen nieuwe woonvormen en manieren van bouwen hebben ontwikkeld. Voorzieningen zijn voor alle inwoners van Cranendonck goed bereikbaar, maar dit betekent niet dat ze in ieder dorp aanwezig zijn. Budel en Maarheeze vervullen een centrumfunctie met een voorzieningenaanbod waar ook omliggende kernen voordeel van hebben.

Cranendonck is een woon- én werkgemeente. De lokale economie is een onmisbare schakel tussen Weert en de Brainportregio. Voor een groot deel van onze inwoners is het mogelijk om te werken dichtbij de plek waar ze wonen. Dit zorgt voor een sterke binding met de eigen omgeving en de gemeenschap. Maarheeze is een essentiële schakel in het regionale mobiliteitsnetwerk, en de andere dorpen zijn hierdoor ook goed aangesloten op Weert en Eindhoven. De auto is voor onze inwoners nog steeds belangrijk, maar ze maken nu meer gebruik van het OV. Daarnaast zijn ook nieuwe, alternatieve vervoersmiddelen beschikbaar.

Er is behoefte aan een overkoepelende visie voor Cranendonck. Dus geen visie op één beleidsonderwerp, maar een visie op alle aspecten die van invloed zijn op onze leefomgeving en hoe we deze gebruiken. Een kader waaraan we toekomstig beleid, projecten en initiatieven kunnen toetsen. Gedurende de looptijd van de visie is het essentieel om deze te monitoren en waar nodig bij te sturen. Monitoring helpt bij het evalueren van de voortgang, het signaleren van knelpunten en het aanpassen van beleid om de gewenste doelen te bereiken.

De verschillende kernen van Cranendonck hebben hun eigen karakter en identiteit. Deze verscheidenheid is wat ons tot Cranendonck maakt. We willen alle kernen laten groeien, maar bij het goed geleiden van de schaalsprong hoort ook dat we onze eigenheid proberen te behouden. In de vier kleine kernen zijn omvangrijke ontwikkelingen daarom niet wenselijk. Die tasten het karakter van deze kernen te sterk aan. Daarom kiezen we hier voor beperkte, organische groei.
De schaalsprong brengt onvermijdelijk grotere ontwikkelingen met zich mee. Daarom kiezen we voor Budel en Maarheeze twee onderscheidende ontwikkelprofielen. Deze profielen passen bij hun historie en identiteit. Zo is het verleden van Maarheeze nauw verbonden met Philips. De stapsgewijze groei vanaf de jaren vijftig leidde tot zijn huidige vorm. Budel kent een rijk industrieel verleden waarin de zinkfabriek een centrale rol speelt en heeft sindsdien een sterke eigen economie. 
We kiezen ervoor om de regionale schaalsprong te geleiden in lijn met deze identiteiten: 
•    in Maarheeze een focus op woningbouw; 
•    in Budel een focus op economische ontwikkeling;
•    in Schoot, Soerendonk, Dorplein en Gastel met meer organische groei.

De gemeente zet in op de bouw van extra woningen, met name in het betaalbare segment.  In 2023 is de regionale woondeal Zuidoost Brabant getekend en heeft de gemeente de actualisatie woonvisie Gemeente Cranendonck vastgesteld. Er is een opgave van 555 woningen tot en met 2030. In 2024 wordt de woondeal herijkt. Het is nog niet bekend wat de nieuwe opgave wordt, maar het is wel al duidelijk dat deze naar boven wordt bijgesteld. 

Er is vooral vraag naar woningen in het betaalbare segment (sociale en middeldure huur en sociale en betaalbare koop). Door de toename van het aantal kleinere en oudere huishoudens, zetten we vooral in op nultredenwoningen, appartementen en andere kleinere woningtypen. 

Uiterlijk begin 2032 hebben we een gebiedsdekkend omgevingsplan (nieuwe stijl).  Hiermee hebben we dan het (strategische) beleid vertaald in regels voor de fysiek leefomgeving. Op 1 januari 2024 hebben alle gemeenten een tijdelijk omgevingsplan gekregen, dit wordt ook wel het omgevingsplan van rechtswege genoemd. Dit plan bestaat uit alle op dat moment geldende bestemmingsplannen, een aantal gemeentelijke verordeningen en de zogenaamde bruidsschat.

Ruimtelijke initiatieven faciliteren we onder andere door het behandelen van aanvragen voor vergunningen voor bijvoorbeeld bouwen of evenementen. Als een initiatief niet rechtstreeks mogelijk is op basis van het geldende omgevingsplan, kan het in sommige gevallen met een vergunning  (Bopa) en in de toekomst het wijzigen van het omgevingsplan toegestaan worden.  Voor deze initiatieven is het mogelijk om, voorafgaand aan een definitieve aanvraag, via ´idee verkennen´ de wenselijkheid en haalbaarheid van het plan te onderzoeken. Dan bespreken wij het initiatief in de intaketafel (voorheen regiekamer) of vergunningenkamer. Zo helpen we diverse initiatieven in zowel kernen als buitengebied.

Het vaststellen van het erfgoedbeleid 2025-2031. In dit beleidsplan staan antwoorden op de vraag hoe om te gaan met erfgoed in de fysieke leefomgeving en op welke manier erfgoed verankert, beleefbaar en zichtbaar is binnen de samenleving en hoe daar mee om te gaan. Erfgoed moet een verbindende factor zijn binnen de  kernen van Cranendonck.

De opgaven  waarvoor de Brainportregio staat is bekend: grote economische groei, woningnood, uitdagingen op gebied van gezond leven, verduurzaming en klimaatbestendigheid. Dit alles zorgt ervoor dat er ook in het mobiliteitssysteem in de regio veranderingen en verbeteringen moeten worden aangebracht. Dit is een gezamenlijke opgave voor de gehele regio.  De Regionale Mobiliteitsvisie geeft het gezamenlijke beeld weer van mobiliteit in 2040. Dankzij dit beeld kunnen we gezamenlijk bepalen waarop de regio in moet zetten om de regio leefbaar en bereikbaar te houden. De gemeenteraad van Cranendonck heeft op 25 juni 2024 ingestemd met de Regionale Mobiliteitsvisie. In de visie wordt vooral ingezet op een mobiliteitstransitie.

Het autoverkeer pleegt een aanslag op de leefbaarheid in kernen, met lucht- en geluidsoverlast. Tevens is de auto groot in energieverbruik en ruimteslag. Met het groeien van het autoverkeer over de jaren, zijn de nadelen fors toegenomen. Daarom is het tijd om ons verplaatsingsgedrag te veranderen, naar een goede balans tussen mobiliteit en kwaliteit van de leefomgeving. Stapsgewijs moeten de oude patronen en gebruiken in ons verplaatsingsgedrag ingewisseld worden voor nieuwe. Vaker gebruik maken van actieve vormen van mobiliteit (lopen en fietsen), en van collectieve vormen in de mobiliteit (openbaar vervoer, bedrijfsvervoer en deelsystemen) en bewuster kiezen voor de auto (slechts als dat echt nodig of effectiever is).

In december 2024 wordt het Masterplan Verkeer aan de gemeenteraad aangeboden. Belangrijke punten in het Masterplan zijn dat we de gemeente nu en in de toekomst goed en makkelijk bereikbaar willen houden. Daarnaast willen we zorgen voor een leefbare en verkeersveilige gemeente.

2025 Staat in het teken van de verdere uitwerking en uitvoering van het Masterplan.  Belangrijke zaken waar we op inzetten is  de aanpak van de overlast van vrachtverkeer in de kernen. Daarnaast willen we verbeteringen aanbrengen in de infrastructuur voor fietsers en voetgangers.

Jaarlijks dient er geïnvesteerd te worden om de kwaliteit van het wegennet van Cranendonck op het gewenste kwaliteitsniveau te houden.  

De gemeenschap wil  gemeenschapshuizen die door en voor inwoners worden geëxploiteerd. Doel is om  gemeenschapshuizen te faciliteren die een bijdrage leveren aan de vitaliteit van de gemeenschap en het welzijn van de inwoners.

Met de Omgevingswet krijgen we meer ruimte om aandacht te besteden aan gezondheid binnen het ruimtelijk spoor. Ons doel is om te zorgen voor een gezonde en veilige leefomgeving.

Alle inwoners en bedrijven in de gemeente Cranendonck hebben baat bij een goed en functioneel rioolstelsel uit oogpunt van volksgezondheid, voorkomen van structureel wateroverlast en milieubescherming. Daarnaast draagt doelmatige inzameling en verwerking van regen- en afvalwater bij tot een aangenaam woonklimaat. 

Binnen de gemeentegrenzen van Cranendonck liggen tal van natuur- en klimaatopgaven. Deze opgaven zijn geformuleerd op basis van inter(nationale) doelstellingen en wettelijke verplichtingen. Samen met onze collega-overheden en de natuurbeheerorganisaties (de zogenaamde manifestpartners) benutten we de kansen om  deze natuur- en klimaatopgaven te realiseren. Met onze bijdrage richten we ons op de ontwikkeling en versterking van onze natuur en de realisatie van een klimaatrobuust Cranendoncks landschap. We realiseren eigen (kleinschalige) gemeentelijke projecten en dragen bij aan grotere gebiedsopgaven. Hiermee werken we  aan het gestelde doel van  klimaatvisie: “In 2050 is de gemeente Cranendonck waterrobuust en klimaatbestendig ingericht”. 

Tot en met 2026 gebruiken we het NIP om koopwoningen en VVE-woningen met een laag energielabel beter te isoleren. Binnen het Nationaal Isolatieprogramma is Cranendonck het doel gesteld om 2238 woningen met een slecht energielabel te isoleren voor het jaar 2030. Dit is ook overgenomen in de Nota Energie- en Warmtetransitie. Voor deze taak zijn er drie tranches van een SPUK-uitkering beschikbaar. Projectkosten die niet subsidiabel zijn, zijn reeds sinds de begroting 2024 meegenomen in de begroting en lopen door t/m 2027. Ook Wocom werkt eraan om haar slechte energielabels versneld weg te werken, op weg naar een gemiddeld label A in 2030. 

Aanvullend aan de mogelijkheden  van subsidies voor inwoners worden er twee projecten opgezet die inwoners kunnen adviseren en ontzorgen. De Gemeentelijke Verduurzamingsregeling (GVR) voorziet in advisering en volledige ontzorging omtrent isolatie en zonnepanelen. Daarbij is onderdeel van deze regeling dat de bewoner de kosten niet terugbetaald door het aflossen van een persoonlijke lening, maar door het betalen van een gemeentelijke heffing (baatbelasting) die gekoppeld is aan de woning (en dus niet de persoon). 

Een andere regeling die wordt opgetuigd is De Groene Zone Isoleren, waar bewoners geadviseerd worden over maatregelen en via de aan De Groene Zone Isoleren verbonden partijen kunnen afnemen. Dit kan men doen door de isolatiemaatregelen te kopen of via een renteloze energiebespaarlening van het warmtefonds (max. €10.000) aan te schaffen. De plaatsing van zonnepanelen of is niet mogelijk via De Groene Zone Isoleren.